نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل
نویسندگان
1 علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه رجایی تهران، دانشکده علوم انسانی
2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران.
3 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران
4 استاد، گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران
5 دانشیار، گروه معماری سیستم های کامپیوتری،دانشکده مهندسی کامپیوتر، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران، ایران
چکیده
پیشینه و هدف: فناوری هوش مصنوعی ظرفیتهایی جدیدی برای ارتقای کیفیت یاددهی-یادگیری، ارزیابیهای متناسب، بازطراحی تجربههای آموزشی و توانمندسازی معلمان آینده فراهم کرده است؛ با اینحال، پیامدهای اخلاقی، سازمانی و آموزشی آن همچنان محل بحث و چالش است. بر همین اساس، هدف پژوهش حاضر سنتز نظاممند مطالعات موجود در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ بهمنظور شناسایی فرصتها و چالشهای ادغام هوش مصنوعی در برنامه درسی تربیت معلم بود. روش: این پژوهش به روش سنتزپژوهی و بر اساس دستورالعمل PRISMA انجام شد. بدین منظور، از میان مطالعات منتشرشده در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵، تعداد 30 مطالعه واجد شرایط انتخاب گردید و دادهها طی فرایند کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند.
یافتهها نشان دادند که هوش مصنوعی در تربیت معلم فرصتهایی همچون شخصیسازی یادگیری، بازخورد تکوینی فوری، تصمیمگیری دادهبنیاد، نوآوری در طراحی درس و شبیهسازی آموزشی، کاهش بار اداری و توسعه شایستگیهای فناورانه و حرفهای فراهم میکند. در مقابل، چالشهایی نظیر ملاحظات اخلاقی و حقوقی، خطر سوگیری الگوریتمی و تهدید عدالت آموزشی، شکاف زیرساختی و نابرابری دسترسی، کمبود سواد هوش مصنوعی، مقاومت فرهنگی و تهدید اصالت ارزشیابی شناسایی شد.
نتیجهگیری پژوهش بیانگر آن است که مقولهٔ مرکزی «ظرفیتسازی نظاممند برای ادغام مسئولانه هوش مصنوعی در تربیت معلم» میباشد. تحقق این ظرفیت مستلزم سیاستگذاری شفاف، تقویت زیرساختهای فناورانه، توسعه حرفهای مستمر معلمان و مدیریت تغییر فرهنگی است. بر این اساس، ادغام هوش مصنوعی در تربیت معلم تنها یک نوآوری فناورانه نیست، بلکه تغییری سیستمی و فرهنگی به شمار میآید که توجه همزمان به ابعاد سیاستی، سازمانی و فردی را ضروری میسازد.
کلیدواژهها
موضوعات
)